Nezihleştirme, mutenalaşma kelimeleri ile Türkçe'de karşılık bulunmaya çalışılan "gentrification" kavramı 60'lı yıllarda terminolojiye girdiğinden beri evrensel bir tanınma ile karşı karşıyadır. Farklı altyapılar ve sosyal gelir düzeylerinden gelen insanların oluşturduğu, nüfus yoğunluklarının yaşama kattıkları çeşitlilik , tıpkı tarihin yaptığı gibi şehri zenginleştiren unsurlardan biridir. Mimari, kültürel ve sosyal formların biraradalıklarıyla Istanbul sürekli bir değişim halindedir. İçerden ve dışardan olarak tanımlayabileceğimiz değişim nosyonu, gentrification söz konusu olduğunda salt "'dışarıdan'' kaynaklı bir durum oluşturmaktadır. Bir süredir Istanbul'un Fener ve Balat semtlerinde UNESCO ve Avrupa Birliği tarafından desteklenmekte olan "rehabilitasyon programı" başlığı altında bir dizi edim gerçekleştirilmekte. 200 evin renove edilmesi ve buna bağlı olarak sosyo-ekonomik düzeyin geliştirilmesi konusunda çalışmalar düzenlenmesi gibi girişimlerin yer aldığı program, salt evleri değil kamusal alanları da yeniden düzenlemeyi amaçlamaktadır. Balat çarşısı, yirminci yüzyıl mimari estetiği göz önüne alınarak düzenlenmekte, rehabilitasyon kapsamında olan binalar ilksel mimarisi göz önüne alınarak renove edilmektedir. Bu anlamda gentrification farklı oranlarda, farklı koşullarda gerçekleştirilmektedir; Fener ve Balat örneğinde ise dış faktörlerin etkin bir katılımı söz konusudur. Sadece yeni iş alanları yaratmak değil kadınlara ve çocuklara yönelik sosyal programlar düzenlemek de programın amaçladığı çalışmalardan bazıları... Gentrification kavramı hakkında kesin çıkarımlarda bulunmak için ise eleştirel bakış açısını muhafaza etmek ve izdüşümleri hakkında detaylı araştırma yapmak gerekli bir unsur olagelmektedir.
Ahmet Polat çalışmalarını belli durumlar üzerine gerçekleştirmekte olan bir fotoğrafçı. 2001 yılında "Gurbetçi'" kavramı üzerine gerçekleştirdiği fotoğraf serisinde göç ve göçmenlik kavramlarına eğilmişti. Son dönemde ise gentrification kavramı üzerine eğilerek Hollanda ve Turkiye'de olmak üzere vaka çalışmaları gerçekleştirmekte... Fener, Balat ve Transvale'de çektiği fotoğraflar o bölgelerde yaşamakta olan popülasyonun yaşam şeklini ve mimariyle aralarındaki etkileşimi yansıtıyor. Polat, halihazırda süregelen bir çalışma yapıyor. "Gentrification"un uzun vadede gerçekleşmekte oluşu Polat'ın devam eden çalışmalarıyla, farklı uzamlarda gerçekleşmekte olan değişimi işaretlemektedir.
Polat'ın fotoğrafçılığı sadece sosyal bir belgeleme olarak nitelendirilemez. Gündelik pratiklerin ve gündemdekilerin çok katmanlı bir yapıda ifadesidir. Fotoğraf bilgisi ve kadraj pratiği görüntülediği anlara yaklaşımı ile biraraya gelmektedir, dolayısıyla fotoğraflar kollektif hafızanın dönüşümünü ve bilişsel haritaların değişimini yansıtmaktadır. Mimari yapıdaki değişim pratikteki farklılıkları yaratmakta ve sanatçı bunu doğrudan bir anlatım kullanmaksızın gerçekleştirmektedir. Polat siyah-beyaz fotoğrafları üzerinden, kesin tanımları olan bir anlatım yerine öncesi ve sonrası olan hikayeleri oluşturmaktadır.
"Değişim yönünde..." başlıklı sergide Ahmet Polat Transvale, Fener ve Balat'ta gerçekleştirdiği çalışmaları sergiliyor. Eş zamanlı olarak Balat'ta, kamusal alanda da bir sergi gerçekleştirecek... Galeri mekanındaki fotoğraflar ise benzer edimlerin farklı zaman ve mekanlardaki paralleliğini işaret etmektedir.
Fatoş Üstek